- 1. GTS nedir?
Piyasaya arz edilen gübrelerin paketleme aşamasından son kullanıcıya kadar takibinin sağlanmasına yönelik olarak; ülke tarımında kullanılan gübrelerin taklit, tağşiş ve sahteciliğin önlenerek dağıtımının amacına uygun yapılması, güvenli şekilde kullanılması ve bu anlamda tarımsal verimliliği artırıp, yanlış gübre kullanımının önlenmesi ile gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınabilmesi amacıyla kurulan sistemdir.
- 2. GTS’nin temel çalışma prensibi nedir?
Gübre Takip Sistemi, gübrelerin paketleme aşamasında ürünün içerisine biyoteknolojik olarak uygulanan DNABarkod™ ile karekod/barkod etiketlerle eşleştirilmesi yapılarak, her bir ürünün kimliklendirilmesi ve bu şekilde piyasaya arz edilmesi çalışmalarını kapsar. Sistemin kuruluş amacı gübreden, tedarik zincirindeki üretici/ithalatçı-dağıtıcı ve kullanıcı bilgisine ulaşmaktır. GTS ile çuval, şişe, torba veya karton paketlerde piyasaya arz edilen ürünlerin üretici/ithalatçıdan, dağıtıcıya ve nihai kullanıcı olan çiftçiye kadar güvenle ulaştırılması hedeflenmektedir. Bu süreçte geriye dönük olarak ürünlerin kullanım ve zincirleme tedarik aşamalarının tüm halkalarına ulaşılmasına olanak sağlanarak sahte, kaçak, tağşiş ürünlerin tespiti kolaylıkla yapılmakta; sonuç itibariyle ülke genelinde üretilen veya ithal edilen gübreler hakkında etkin bir takip sisteminin kurulmasına yönelik bir çalışma olarak öne çıkmaktadır.
- 3. DNABarkod™ nedir?
Gözle görülemeyen organik nano partiküllerden oluşan, uygulandığı ürünlere veri kodlayarak tekil kimlik ve takip edilebilirlik özelliği kazandıran biyoteknolojik bir etikettir.
- 4. DNABarkod™ nasıl uygulanacak?
Üreticiler/İthalatçılar, DNABarkod™ ve karekod uygulamasını paketleme aşamasında ürüne uygulayacaktır. Ürünün dış ambalajında bulunan karekod, DNABarkod™ ile eşleştirilerek tüm ürünler kimliklendirilmiş olacaktır. Katı/granül ürünlerde DNABarkod™ ürünlere dolum aşamasında püskürtülerek; sıvı ve toz ürünlerde de sıvı, jel veya toz formatlarında ürünün dolum öncesi üretildiği tank veya mikserlerde uygulanacaktır.
Bu işlem sayesinde piyasaya arz edilecek gübrelerde tekil izlenebilirlik (kimlik) sağlanacaktır. Üretim veya dolum aşamasında yapılan uygulama ile her bir ürün paketi/ambalajı farklı bir kod taşıyacaktır. Bu sayede DNABarkod™’lu tekil ürün tanımlaması yapılarak, sisteme veri girişi yapılacaktır. Ürün içeriğindeki DNABarkod™’u sayesinde ürünle ilgili sistemdeki bilgilerin tamamına ulaşılabilecektir.
- 5. DNABarkod™ sağlığa zararlı mıdır?
DNA barkodları renksiz, kokusuz, tatsız ve görünmezdir. Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi FDA (US Food and Drug Administration) tarafından, gıdalarda (sebze, meyve vb.) tağşiş, taklit ve tüketicinin sahtecilik ile kandırılmasının önlenmesi maksadıyla DNA barkodun kullanılmasına onay verilmiş ve güvenli olduğu kabul edilmiştir.
6. DNABarkod™ GDO içerir mi?
Hayır, GDO içermez. DNA barkodlarının GDO ile hiçbir ilişkisi bulunmamaktadır. DNA barkodları çevreye ve insan sağlığına zarar vermezler. DNA barkodlama ürünün herhangi bir özelliğini değiştirmeye yönelik bir uygulama değildir ve uygulama sonrası herhangi bir özellik eklemez veya mevcut özellikleri değiştirmez.
7. DNABarkod™ genetiğimizi bozar mı?
Hayır. Sprey olarak ürüne uygulanan DNABarkod™, nano partikül boyutunda şeker ve fosfattan oluşan doğal bir yapıdır. Yaşadığımız her ortamda DNA molekülleri bulunmakta olup, bunların insan üzerinde hiçbir etkisi bulunmamaktadır ve dolayısıyla genetiğimize bir etkisi de yoktur.
8. Yüksek ve düşük sıcaklıklarda DNA nasıl etkilenmektedir?
DNA üzerinde yapılan biyoenkapsülasyon çalışmaları neticesinde, DNA yüksek sıcaklıklara dayanabilmektedir. Düşük sıcaklıklar ise, DNA’nın konumunu daha da arttırmaktadır.
9. DNABarkod™ yurt içinde mi, yoksa yurt dışında mı üretiliyor?
DNABarkod™ uygulaması için kullanılan nano partiküller ve taşıyıcı solüsyon yerli ve milli sermaye ile Türkiye’de üretilmektedir. Uygulamanın her sürecinde ve aşamasında, Türk mühendisleri tarafından tasarlanan ürünler kullanılmaktadır.
10. GTS uygulamasına neden ihtiyaç duyuldu?
Gübre Takip Sistemi (GTS), insan sağlığını ve kamu güvenliğini tehdit edebilen kontrol dışı gübre kullanımı, gübre sahteciliği, tağşiş ve kaçakçılığın DNABarkod™ ve karekod sistemi ile takip edilerek önlenmesi ve tüketiciye orijinal, güvenilir, kaynağı belli ve nakliye süreçleri birebir izlenebilir gübrelerin tedarik edilmesinin sağlanması amacıyla kurulmuştur.
Gübre Takip Sistemi, üretici/ithalatçı, dağıtıcı/bayiden alınan geri bildirimlerle, gübrenin doğru kişilere satılmasının kontrolünü yapar ve gübre sahteciliğini önler.
GTS, üretilecek tekil kod sistemi ile her bir ürünü birbirinden ayırmaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na eş zamanlı olarak veri akışı sağlanarak; Üretici/İthalatçıdan nihai kullanıcı olan çiftçiye satışına kadar geçen süreçte geriye dönük olarak ürünlerin kullanım ve tedarik aşamalarının tüm halkalarına ulaşılmasına olanak sağlar. Ürünlerin GTS sayesinde içeriği, ürün adı, üretici, üretim tarihi, son kullanım tarihi, parti numarası, ürünün gittiği dağıtıcı adı takip edilebilecektir.
GTS uygulaması ile ürünlerin paket ve içeriği aynı hale getirilmektedir. Geleneksel yöntemlerde sadece dış ambalajlar üzerinden takip söz konusu iken; GTS ile ambalajın hakikaten o içeriği temsil ettiği ortaya çıkmaktadır. Ürün taklidi veya tağşiş yapmak mümkün olmayacak, sistem bu durumlarda ürün içeriğini Portal üzerinden net bir şekilde gösterecektir.
11. DNA barkodsuz gübre satışı yapılacak mı?
06/04/2017 tarihli 30030 sayılı resmi gazetede yayımlanan "Piyasaya Arz Edilen Gübrelerin İzlenmesine Yönelik Tebliğ" (Tebliğ No: 2017/17) olduğundan; takip sistemine dâhil olmayan ürünler haricinde DNA barkodsuz gübre satışı yapıldığında güvensiz ürün olarak değerlendirilecektir.
12. Nitratlı gübreler dışındaki gübrelerde neden DNABarkod™ uygulaması yapılıyor?
Gübre Takip Sistemi ile yalnızca patlayıcı yapımında kullanılma olasılığı olan gübrelerin takibinin sağlanması değil; aynı zamanda sahte, kaçak ve tağşiş yapılmış ürünlerin de tespit edilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla tüm gübrelerin DNABarkod™ sistemi ile işaretlenerek hangi firma veya ithalatçı tarafından piyasaya arz edildiği, hangi dağıtıcılara dağıtımının yapıldığı ve hangi çiftçilerin hangi üründen ne kadar tedarik ettiğinin takip edilerek, çiftçilerimizin bu anlamda zarar görmesini engellenerek, daha etkin bir piyasa denetiminin sağlanması ve daha sağlıklı gübre politikalarının geliştirilmesi öngörülmektedir.
13. DNA gübreden toprağa, topraktan bitkiye, bitkiden mahsule geçer mi? Herhangi bir kalıntı bırakır mı?
Hayır, geçmez ve herhangi bir kalıntı bırakmaz. DNABarkod™ uygulaması ile gübre üzerine nano boyuttaki partiküller ile spreylenen DNA, gübre ile birlikte toprağa karışmaktadır. Topraktaki tüm elementler bitkiler tarafından suyla birlikte absorbe edilmektedir. Emilen bu elementler metabolize edilerek şeker/karbon ve fosfat haline dönüştürülerek bitki tarafından besleyici olarak kullanılmaktadır. Toprakta doğal olarak bulunan fosfat ve şeker/karbon miktarı DNABarkod™ ile gübre üzerinden toprağa taşınan fosfat ve şeker/karbon miktarının yanında ihmal edilecek derecede düşük olduğundan hem miktar; hem de metabolize edilmesi nedeniyle kalıntı bırakması bilimsel olarak mümkün değildir.
14. Bitkilerin genetiğini bozar mı?
Hayır. Bilimsel olarak topraktan veya sudan bitkinin yapısına DNA’nın girip bitkinin DNA’sı ile birleşmesi mümkün değildir. DNABarkod™ uygulaması ile kullanılan kısa DNA dizileri standart DNA parçaları olup anlamlı bir nükleotid dizisine sahip değildir. DNA dizileri yalnızca özgün tanımlama yapabilmek için oluşturulan anlamsız baz dizilerinden oluşmakta olup herhangi bir protein kodlayıcı yapıya sahip değildir ve stop kodonları içermektedir. Stop kodonları DNA’nın sentezini engelleyen dizilerdir ve çoğalmaları biyolojik olarak mümkün değildir. Bu sebeplerden DNA bozulmadan bitkinin yapısına bile girse (ki bu biyolojik olarak mümkün değildir) bitkinin genetik yapısında herhangi bir değişikliğe neden olmaz. DNABarkod™lama tekniği ile kullanılan DNA’nın etkileşimsiz olduğu Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA tarafından da rapor edilmiştir. DNA barkodlama tekniği batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde doğrudan bitkiler ve gıdalar üzerinde güvenle uygulanmaktadır.
15. Kanserojen etkisi var mı?
Hayır. DNABarkod™lama tekniği ile kullanılan işaretleme tekniği 3 temel bileşenden oluşmaktadır. Birincisi DNA olup, içeriği şeker/karbon ve fosfattır. İkincisi kaplanmasında kullanılan enkapsülasyon bileşenleridir ki, gıda ve ilaç sanayinde hemen hemen her üründe kullanılmaktadır. Üçüncüsü ise spreyleme aşamasında kullanılan doğal etanoldür ve daha püskürtme aşamasında buhar olarak ortamdan uzaklaşmaktadır. 3 temel bileşen de insan gıdası olarak bile tüm dünyada insan sağlığına zararsız olarak kategorize edilmiş olup kanserojen bir etkisi yoktur.
16. DNABarkod™ topraktan daha sonra bulunabilir mi?
Biyoteknolojik olarak üretilen ve etiketleme için kullanılan DNA barkodları toprağa karıştığında, topraktaki diğer doğal DNA’lar gibi uzun yıllar boyunca toprakta kalabilir veya ortam koşulları (sıcaklık, pH vb.) nedeniyle doğal DNA’lar gibi yok olabilir. Günümüz teknolojisi ile DNA toprakta kaldığı sürece tespit edilip analiz edilmesi mümkündür.
17. DNABarkod™ sayısal olarak kaç haneli olacaktır?
DNABarkod™’un uzunluğu 50-100 baz çifti olacaktır. Bu sayı ürün tipi ve barkod kombinasyonuna göre tasarlanacaktır. Barkod uzunluğunun barkodun içerdiği bilgi ile bir ilişkisi bulunmamaktadır. Buradaki uzunluk, sonrasında moleküler tanımlamada barkodun tespit edilebilir farklı bir kombinasyona sahip olması için gerekmektedir ve 100 baz çifti uzunluğundaki bir DNABarkod™’u kullanılarak 1.6x1060, bir başka deyişle sonsuz sayıda kombinasyon üretmek mümkündür.
18. DNABarkod™ sentezi nerede ve nasıl yapılacaktır?
DNABarkod™ sentezi GTS projesi için kurulan tesislerde ülkemizde yapılacaktır. Sentezlenecek DNA serileri ve sentez DNA’dan üretilen DNABarkod™, her hal ve şartta projenin başlangıcı itibari ile ülkemizde yapılacaktır.
19. DNABarkod™’un diğer takip sistemlerinden farkı nedir?
DNABarkod™ sistemi biyoteknolojik ve nano teknolojik bir uygulama olmasından dolayı ürünün kendisine biyolojik olarak nüfuz etmesi sonucu üründen ayrılması mümkün değildir. Paketin içerisindeki ürün, değiştirilmediği müddetçe içindeki DNA çıkartılamaz veya taklit edilemez. Zaten değiştirildiğinde taklit veya tağşiş olacağından dolayı, denetim yapıldığında bu durum ortaya çıkacaktır. Ürüne has olarak uygulanan DNA’nın, başka herhangi bir yerde hiçbir şekilde bir benzerine rastlanamayacaktır. Eski teknolojilerde kullanılan ambalaj üzeri barkod/karekod takibinde uygulanan sistemler çalışmadığı veya kötü amaçlı kullanım durumlarında bile, ürünün kendisine yedirilmiş olan DNA üzerinden yine esas takip yapılmış olacaktır.
20. Karekod var ise, DNABarkod™’a neden ihtiyaç duyuldu?
Her üreticiye ait, her üretime özel tekil ve kopyalanamaz nitelikte DNABarkod™ oluşturulacaktır, böylelikle ürünün paketinin değil, ürünün kendisinin takibi sağlanacaktır. Klasik barkod sisteminde ürünün barkodu değiştirildiğinde; aynı ürünü sisteme başka bir ürün olarak tanımlamak ve böylece ürün sahteciliği yani tağşiş mümkün iken; DNABarkod™ uygulanmış ürüne başka bir ürün kimliği tanımlanamaz, çünkü DNABarkod™ değiştirilemez ve üründen silinemez.
Bu sistemde amaç paketi takip etmek değil, esasen paketin içindeki ürünü takip etmek olduğu için paket = içerik denklemi kurulmuş olacaktır. Sistem dâhilinde okutulan karekodların Portal üzerinden izlenmesi için kurulan bilişim sistemleri çalışmasa da; DNA bazında fiziksel olarak ürün takibinin yapılması mümkün olacaktır.
Piyasa Gözetim ve Denetimi faaliyetleri kapsamında ürünün içerisinden alınacak olan numune üzerinden istenilen bilgilere ulaşılabilecek ve paket ile ürün eşleşiyor mu sorgusu gerçekleştirilecektir. Denetimlerde ortaya çıkabilecek olan uygunsuzluk durumlarında, ürüne dijital olarak eklenmiş olarak parti/lot numaraları görüntülenerek, bunların üzerinden gerekli güvensiz ürün işlemleri yapılabilecektir.
Ayrıca istenildiği takdirde, ürünün kendisini takip dışında ileriki aşamalarda toprak analizlerinin yapılarak sisteme girilmesi ve bunun sonucunda konuyla ilgili desteklerin etkin takibinin yapılması mümkün olacak ve topraktan takibe başlanarak, gerekli ve yeterli gübre ürünlerinin en uygun ve verimli seviyede kullanımına imkân sağlanmış olunacaktır.
21. Dünyada DNA yolu ile ürün takip ve izlemesini hangi ülkeler, hangi ürünlerde uyguluyor?
Et ve Kıyma (A.B.D, Almanya, Avustralya, İrlanda), İthal Meyveler (A.B.D), Besi hayvanları (İngiltere), Süt ve Süt ürünleri (İsviçre), Zeytinyağı (İtalya), Balık (ABD)
22. DNA ile kimlik doğrulama uygulaması başka hangi ürünlerde kullanılıyor?
Tütün, sıvıyağ, parfüm, alkol, tohum, meyve, sebze, pamuk, fındık gibi ürünlerin takibinde kullanılmaktadır. Gıda sanayindeki tağşiş ve taklit tespitinde kullanılmasının yanı sıra ambalaj, kâğıt, cam, plastik, kimyasal ve polimerler, çimento ve hazır beton, patlayıcılar, metal ürünler gibi sanayi ve organik olmayan üretimlerde de kalite ve orijinallik takibi için de kullanılmaktadır.
23. Üretim tesislerinde uygulama süreci nasıl olacak?
Klasik gübre üretiminin herhangi bir sürecine müdahale edilmemektedir.
Katı gübrelerde, ürün üretilip, paketleme bölümüne geldikten sonra torbalara dolum yapılan ürüne DNABarkod™ püskürtülerek ürün işaretlenecek ve çuvalların dış yüzeyinde bulunan karekod etiketlerle eşleşmesi yapılacaktır. Tüm bu sistem bilgisayar destekli otomasyon sistemleri ile gerçekleşecek olup, üretimi sekteye uğratacak veya yavaşlatacak herhangi bir insan müdahalesi içeren uygulama bulunmayacaktır.
Sıvı ve toz gübre üretimlerinde ise, yine gübre üretim süreçlerine hiçbir müdahalede bulunulmayacaktır. Sıvı ürünlerde gübrenin üretilip dolumu yapılacağı tanklarda DNABarkod™ uygulaması tablet veya jel formatında solüsyona dağılımı yapacak şekilde olacak ve şişelerin üzerine yapıştırılan karekod etiketlerle eşleştirilmesi yapılacaktır. Toz formatındaki ürünlerde ürüne mikser aşamasında DNABarkod™ uygulaması yapılacak ve yine dolumu yapılan paketlerin üzerinde bulunan karekod etiketlerle eşleştirilmesi yapılacaktır.
24. Granül, katı ve sıvı formattaki gübrelerde kullanılacak olan DNA miktarı nedir?
Granül ve katı ürünlerde, 50 kg. çuval için 35 ml.; sıvı formundaki gübreler için 1.000 lt. başına 10 ml.lik DNABarkod™ uygulaması yapılacaktır.
25. Limanlarda ithalat yapan firmalar sistemi nasıl kullanacak?
Limanlara getirilmiş ürünler; gerekli millileştirme vb. işlemler tamamlandıktan sonra firmalara ait depolara götürülerek, torbalara ambalajlama/dolum aşamasında ürüne DNABarkod™ uygulaması ve karekod eşleme işlemleri yapılarak piyasaya arz edilecektir.
26. İhraç edilen ürünler konusunda uygulama nasıl olacak?
DNA Barkod ve karekod sadece ülkemiz piyasasına sunulan ürünlerde uygulanacaktır.
27. Nemli ortamlarda veya bölgelerde katı/granül formunda üretimi yapılan gübrelerde oluşabilen kesekleşmeye, püskürtülecek olan DNA nasıl bir etki yapacaktır?
Kesekleşme riski bulunan granül/katı gübrelerde uçucu (atmosferik ortamda en hızlı dağılan) etanol maddesi ile püskürtme yapılmaktadır. Özel bir püskürtme nozülü ile çıkış noktasından hemen sonra pulvarize olmaktadır. Bu nedenle likit formda hiçbir madde ürüne temas etmeyecektir. Yapılan testlerde hem nitratlı, hem diğer ürünlerde kesekleşme yaşanmadığı tespit edilmiştir.
28. DNABarkod™ ürünlerde nasıl homojen olarak dağılıyor?
Granül ve katı ürünlerde özel bir püskürtme nozülü ile çıkış noktasından sonra pulvarize (buhar formunda) ürüne yapışması sağlanmaktadır. Toz gübrelerde mikserde karışım hazırlanırken toza uygun miktarda karıştırılarak, sıvı veya jel formundaki gübrelerde ise karışım hazırlanırken tanklara uygun miktarda jel ya da sıvılaştırılmış formda ilave edilme suretiyle sıvı formda hemen karışma sağlanabilmektedir. Ayrıca uygulanan nano enkapsülasyon teknolojisi katı formdaki gübrelerde bile dağılım gösterecek şekilde fonksiyonelleştirilmiştir.
29. Fason üretimlerde DNABarkod™ uygulaması nasıl olacak?
Fason üretimlerde, fason üretim yapan firma bünyesinde DNABarkod™ uygulaması yapılacak ancak ambalajın dış yüzeyine fason üretimi yaptıran (tescil sahibi) firmanın karekodları yapıştırılacaktır. Sonuç olarak ürünün içi fason üretim yapan firmanın DNABarkod™’unu, ürünün dışı ise fason üretim yaptıran firmayı gösterecektir. Bu bilgiler web tabanlı Portal ortamında eşleştirileceği için her iki bilgiye de kolayca erişilebilecektir.
30. Gübre üretimi yapılırken başka gübrelerin girdi olarak kullanılması durumunda birden fazla DNABarkod™lu ürün ortaya çıkacak mı? Bu durumda takip nasıl yapılacak?
Gerçekleştirilen DNABarkod™ sisteminde, bir ürün içerisinde birden fazla DNABarkod™ bulunması sorun teşkil etmeyecek; bu durumda Gübre Takip Sistemi, ürüne zerk edilen son DNA üzerinden ve karekod eşleşmesi sorgusuyla işlem yapacaktır. Bir gübrenin başka bir gübre üretimi için hammadde olarak kullanımı durumunda sistem, hammadde olarak kullanılan ürünün ve üretilen son ürünün DNABarkod™ numaralarını ayrı ayrı kayıt edeceği için; denetim aşamasında DNA barkod okuyucu cihazıyla son ürüne ait olan DNABarkod™ aranacak ve karekod etiketle eşleşmesi sorgulanacaktır.
31. DNABarkod™ uygulanmış bir çuval gübrenin belli bir kısmı toprak, kireç gibi başka malzeme ile doldurulduğunda, DNA barkod okuyucu DNA miktarı konusunda nasıl bir algılama yapacaktır?
DNA barkod okuyucusu birden fazla özelliği birlikte değerlendirmektedir. Bu özelliklerden biri de farklı DNA dilüsyon ve konsantrasyonlarıdır. DNABarkod™ uygulanan ürünün hangi dilüsyonda, hangi şekilde işaretlenmiş, hangi barkodu taşıdığı sistemde tanımlanmış olduğundan, analiz için rastgele alınan bir miktar gübrede, alınan örnek miktarı başına tespit edilmesi gereken DNA konsantrasyonu tanımlıdır ve bunun altında bir oran çıktığında üründe tağşiş yapıldığı anında tespit edilebilmektedir.
32. Dağıtıcılarda etiketteki karekod nasıl okunacak?
Dağıtıcılar, ölçeklerine göre ve imkânları dâhilinde değişik alternatifli barkod okuma yöntemlerine sahip olabilecektir. İsteyen dağıtıcılar kablolu/kablosuz barkod okuma cihazları vasıtasıyla ürünleri Stok giriş ve çıkışlarında okutabilecektir. Kablosuz barkod okuyucu kullanılması kullanım rahatlığı açısından tavsiye edilmektedir. Barkod okuyucu kullanmayı tercih etmeyen dağıtıcılar ise, kendilerine ait bulunan Android veya IOS işletim sistemine sahip akıllı telefonlarını kullanarak tüm işlemleri gerçekleştirebilecektir. Akıllı telefonu (Android ve IOS) olan bayii, mobil uygulama ile karekodu okuyabilecektir.
33. Kendi karekod sistemi olan üreticilerin ürünleri sistem dâhilinde kullanılabilecek midir?
Firmaların hâlihazırda kendi uygulamakta oldukları karekodların GTS projesi kapsamında kullanımına ihtiyaç duyulmamaktadır. İstendiğinde firmalar, GTS sisteminden ayrı olarak GTS sistemi yerine geçmemek kaydı ile kullanımına devam edebilecektir.
34. Sıvı veya organomineral gübrelerde koli takibi ile içindeki ürün takibi nasıl olacaktır?
GTS sisteminde sıvı formundaki ürünler için hem koliler, hem de koli içindeki ürünlere karekod uygulaması yapılmaktadır. Hangi kolinin içerisinde hangi ürünlerin bulunduğu bilgisi sistem dâhilinde tutulmaktadır. Üreticilerden dağıtıcılara kadar olan sevk süreçlerinde koli bazında karekod okutularak, dağıtıcılardan çiftçilere tekil ürün satışı durumunda ise koli açılarak içerisindeki ürünün üzerindeki karekod okutularak işlem yapılacaktır.
35. Üretici/İthalatçıların hâlihazırda kullanmakta oldukları ERP sistemleri ile herhangi bir entegrasyon yapılacak mıdır?
GTS sisteminin devreye girmesini müteakip, firmaların ERP sistemleri ile entegrasyon çalışmaları yapılabilecektir.
36. Çiftçi sistem dâhilinde gübre satın alırken nelere dikkat etmeli?
Çiftçi öncelikle, TC kimlik numarası ile alacağı gübrelerin, dağıtıcının barkod etiketini okutarak verdiğine dikkat etmelidir. Daha sonra almış olduğu gübrelerin kontrolü amacıyla takip sistemi tarafından kendisine gönderilen SMS mesajındaki miktar ile aldığı miktarı mukayese ederek aldığı ürünün miktarını kontrol etmelidir. Bilinmelidir ki, GTS sisteminde çiftçinin satın aldığı ürünler kendi üzerinde görünecek ve gübrelerin uygulanacağı tarımsal alanların ada/parsel numarası, hangi mahsul için kullanılacağı ve benzeri bilgilerle birlikte kaydı tutulmuş olacaktır.
37. DNA barkod okuyucu nedir? Nasıl okuma yapar? Kimler kullanacak?
DNA barkod okuyucu, üründeki DNABarkod™’u kısa sürede tanımlayabilen ve moleküler analiz ile barkod-karekod ve üretim bilgilerine ilişkin bilgileri eşleştirebilen bir sistemdir. Teknoloji olarak farklı DNA dizilerine sahip molekülleri, farklı konsantrasyonlarda ve farklı moleküler DNA serileri ile işaretlendiğinde ayırım yapabilme ve o kombinasyona spesifik karekod ve bilgiler ile eşleştirme temeline dayanmaktadır. DNA barkod okuyucu, yılda gerçekleşecek en az 2.000 Piyasa Gözetimi ve Denetimi faaliyetleri kapsamında yapılacak analiz çalışmalarında kullanılacaktır.
38. Gübreden alınan numune ile DNA bulunabiliyor mu?
Herhangi bir gübreden alınan numunenin, DNA partikül bilgisi sistem tarafından tespit edilerek; o numune ile GTS veritabanında eşlenik olarak kayıtlı bulunan tüm üretici/ithalatçı ve iletişim bilgileri, ürün adı, parti numarası, üretim tarihi, son kullanma tarihi, gittiği dağıtıcının adı ve iletişim bilgileri ile ürünü satın alan çiftçinin TC kimlik numarası ve iletişim bilgileri bilgisine ulaşılabilmektedir.
39. Numune alıp ölçüm/analiz yapıldığında ürünün içi ve dışı farklı çıkabilir mi?
Eğer ürünün zincirleme sevkiyat süreçlerinde herhangi bir sahtecilik yapıldıysa ancak o zaman böyle bir sonuç ortaya çıkabilir. Zaten sistemin en önemli kuruluş amaçlarından birisi de budur. Ürünün içerisinde DNA barkod bulunmaz ise, ürünün ambalajı içerisinde değişiklik (taklit, tağşiş, vb.) yapılmış demektir. Ürün değişimi veya benzeri sahtecilik yapıldığı durumlarında, sistem ürünün içeriğinin veya ambalajının hangisinde hile yapıldığını gösterecektir. Tüm bunların sonucunda, gübre sektöründe sahte ürün alınamayacak veya üretilen ürün kopyalanamayacaktır.
40. Sistemle ilgili ilave sorularımızın cevaplarına nereden ulaşacağız?
Sistem ile Üretici/İthalatçı, Dağıtıcı ve Çiftçiden oluşan gübre üretim/ithalat-dağıtım-satış zincirindeki paydaşların faaliyetleri kayıt altına alınmış ve güncel olarak takip edilmiş olacaktır. Uygulanan karekod/ DNABarkod™ sistemi ile gübrenin hareketi ve zimmet değişimi takip edilecek, olumsuz durumlarda sorumlular sistem üzerinden anlık olarak görülebilecektir. Paydaşlar sistemde tespit edeceği sorun ve olası hatalarda aşağıdaki destek hattını arayarak veya aşağıdaki e-posta adresine e-posta göndererek ilave sorulara cevap alabilecektir:
GTS Destek Hattı:
Telefon: 0.850.3108008,
e-posta: destek@gts.tarim.gov.tr
41. Gübre Takip Sistemi’ni kullanmak için herhangi bir harcama veya yatırım yapmam gerekecek mi?
Hayır. Gübre Takip Sistemi tüm kullanıcılarına hiçbir yazılım/donanım harcaması yapmadan sistemi kullanabilmelerine yönelik olarak tasarlanmıştır.
Üretici/ithalatçı firmalarda DNABarkod™ uygulaması için gerekli olacak tüm donanımlar firmalara ücretsiz olarak verilecektir. Ayrıca sistemi işletecek olan yazılımı hâlihazırda kendilerinde bulunan bilgisayarlar üzerinden veya cep telefonlarına indirebilecekleri mobil uygulama ile kullanabileceklerdir. Sıvı/toz tipi gübre üreticilerinde etiketlerin basımı için gerekecek olan karekod yazıcı ise, yine firmalara ücretsiz olarak verilecektir.
Dağıtıcılarda ise, GTS’nin kullanımı cep telefonlarına indirebilecekleri mobil uygulama ile mümkün olacaktır. Ancak mobil uygulama kullanmayı tercih etmeyen dağıtıcıların ürünlerin stok giriş ve çıkışlarını yapabilmeleri için barkod okuyucu temin etmeleri gerekecektir.
Sonuç olarak; GTS kapsamında üretici veya dökme gübre ithalatı yapan firmalar herhangi bir yatırım veya kurulum maliyeti yapmadan sisteme dâhil olabilecekler ve sadece kullandıkları DNA barkod/karekod bazında ödeme gerçekleştireceklerdir. Dağıtıcılar ise, sistemin kullanımına yönelik olarak herhangi bir ödeme yapmayacaklardır.
42. Mobil uygulamayı herkes kullanabilecek mi?
Mobil uygulamayı Üretici, İthalatçı, Dağıtıcı ve Çiftçiler kullanabilecektir. Üretici ve/veya ithalatçılar dolum işlemlerini başlatma, ürün okutma, sevk etme veya fire girme gibi işlemleri mobil uygulama üzerinden yapabilecektir. Dağıtıcılar, üretici/ithalatçılardan gelen ürünleri stoklarına alma ve satış işlemlerini mobil uygulama üzerinden yapabilecektir. Ayrıca, sistem dağıtıcı tarafından otomatik olarak SMS atacaktır. Tüm bu işlemler kullanıcıların akıllı telefonları (Android ve IOS) üzerinden gerçekleştirilebilecektir.
43. Gübre çuvallarının üzerinde neden 2 etiket var?
Özellikle çuval formatındaki katı ürünlerin üretim aşamasından sevk edilerek dağıtıcılara ulaştırılarak, dağıtıcılardan da çiftçilere satılması aşamalarında; çuval üzerindeki etiketlerin barkod okuyucu veya mobil telefonlardan rahatça okunmasına yönelik bir uygulamadır. Örneğin; dağıtıcıların stoğuna aldığı ürünlerin istiflenmesi aşamasında ikinci etiket kopyalarının çuval üzerinden çıkartılarak rahatlıkla tek bir aşamada okutulması gibi kolaylıklar sağlayacaktır.
44. Barkod yazıcıyı ne için kullanacağım?
Barkod yazıcı, sıvı ve toz dolumu yapılan tesislerde, ürünlerin ambalaj üzerine yapıştırılması gereken karekodların basımı için gereklidir. Üretici/İthalatçı firmalar dolumu yapılan şişe veya torbalara yapıştırılacak olan karekod etiketlerini GTS sistemine kullanıcı adı ve şifreleriyle girerek oluşturacak ve barkod yazıcı üzerinden çıktı alabileceklerdir. (Barkod yazıcılar firmalara ücretsiz olarak dağıtılacaktır)
45. Hiçbir ekstra cihaz almadan sadece cep telefonumla bu işleri yürütebilir miyim?
Evet. Özellikle bilgisayar altyapıları bulunmayan küçük ölçekli üretici/ithalatçı veya dağıtıcıların sistemin kullanımı açısından herhangi bir ekstra maliyete girmemesi açısından, GTS sistemi sadece cep telefonlarına ücretsiz olarak indirilebilen mobil uygulamayla da çalışabilmektedir. Sadece sıvı/toz tipi gübre üreticilerinin tesislerinde karekod çıktısı alabilmek için bir bilgisayara ihtiyaç duyulmaktadır. Firmaların hâlihazırda kullandığı bilgisayar sistem dâhilinde kullanılabilecektir.
46. Etikette Karekod, Barkod ve Seri numarası ne anlam ifade ediyor?
Gübre Takip Sistemi kapsamında ürünlerin dış yüzeyindeki etiketlerde okutulacak olan temel unsur karekodlardır. Herhangi bir sebeple karekod okutulamadığında, barkod okutma işlemi gerçekleştirilebilecektir. Barkodun da okutulamadığı durumda ise, etikette karekod/barkodun altında yazan seri numarası GTS sisteminde ilgili ekrana manuel olarak girilecektir.
47. Karekod etiketleri kaybettim. İçerisinde bilgi var mıydı, bir sıkıntı yaşar mıyım?
Hayır. Karekodlar sisteme giriş yapılmadan uyuyan formatta olduğu için, içlerinde herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Kaybolsa, çalınsa veya kirlense de herhangi bir problem teşkil etmez. Öte yandan, sisteme giriş yapılıp, karekodlar içerisine bilgi girilip aktif hale getirilse bile, bu bilgiler sadece GTS sistemine giriş yetkisi olan kişiler tarafından görülebilmektedir. Üretim-depo-dağıtıcı-çiftçi sevkiyat zincirinde herhangi bir şekilde bu karekodlar okutulduğunda okuyan kişinin ekranına anlamayacağı bir numara çıkacaktır.
48. Sistemi kullanan çalışanım işten ayrıldı ve cep telefonunda mobil uygulama mevcut (veya web tabanlı portale giriş şifresi vermiştim) Benim adıma işlem yapabilir mi, sıkıntı yaşar mıyım?
Hayır. İşletme sahibi olarak sistemde size yönetici (admin) yetkisi verilmiştir. Kurumunuzdan ayrılan personeli sistem üzerinden kolaylıkla silebilirsiniz. Bu durumda ilgili kişi, sisteme giriş yapamayacak ve herhangi bir işlem gerçekleştiremeyecektir.
49. GTS projesi kapsamında ürünler takip edilirken, fiyat da takip ediliyor mu?
Hayır. Proje kapsamında yalnızca ürünün adı, üreticisi, üretim tarihi, son kullanma tarihi, parti numarası, eşlenik DNA-Karekod numarası, sevk edildiği dağıtıcı gibi bilgiler bulunmaktadır. Ürünün fiyatıyla ilgili hiçbir bilgi projede mevcut değildir ve GTS kapsamında değildir.